Daraasad Amni: Muqdisho waxay halis ugu jirtaa in ay gasho gacanta Al-Shabaab

MUQDISHO, Soomaaliya — Soomaaliya ayaa wajahaysa halis dhab ah oo ah in kooxda Al-Shabaab ay qabsato magaalada Muqdisho isla markaana dalka ka dhigtay dowlad ku saleysan shareecada, iyadoo dowladda federaalka ay lumisay xakamaynta deegaanada ka baxsan caasimadda, ciidamada AUSSOM ay dhaqaale yari ku jiraan, iyo kala qaybsanaan siyaasadeed oo sii xumaanaysa, sida lagu sheegay daraasad cusub oo amni.

Daraasadda oo cinwaankeedu yahay “Soomaaliya oo halis ugu jirta in ay noqoto Dowlad Jihadi ah” isla markaana uu diyaariyay khabiir amniga Geeska Afrika, Matt Bryden, ayaa sheegtay in Al-Shabaab ay hadda gacanta ku hayso ku dhawaad 30% dhulka Soomaaliya, isla markaana ay ku soo dhowaadeen 50 kiiloomitir Muqdisho, kaddib markii ay weerar ballaaran ka fuliyeen gobollada dhexe bishii Abriil 2025. Sida laga soo xigtay warbixinta, diblomaasiyiinta ayaa si qarsoodi ah shaqaalaha aan muhiimka ahayn ugu guuriyay Nairobi, halka Al-Shabaab ay jidadka waaweyn ee magaalada ka dhistay baro koontarool.

Warbixintu waxay tilmaamaysaa in khatarta ugu weyn aysan ahayn awoodda militari ee kooxdu leedahay oo kaliya, balse ay tahay burburka iskaashiga siyaasadeed ee u dhexeeya Villa Soomaaliya iyo dowlad-goboleedyada. Iyadoo aan la qaadin tallaabo degdeg ah — oo ay ka mid tahay samaynta dowlad midnimo qaran iyo dib-u-eegis lagu sameeyo dib-u-habeynta amniga — xaalado aan horay loo maleyn karin.

Warbixinta ayaa sidoo kale tilmaamaysa in dowladda federaalka ay ku koobantay Muqdisho iyo magaalooyin dhowr ah oo agagaarka ka ah, iyada oo ku tiirsan taageerada diblomaasiyadeed iyo ciidan “oo aan waxtar lahayn” oo dhibaato ku qabay difaaca dhulka.

Gulufkii dagaal ee 2023, oo markii hore loo arkay guul muhiim ah, ayaa fashilmay, iyadoo Al-Shabaab ay dib u qabsatay dhulkii ka lumay Galmudug iyo Hirshabelle, isla markaana xoogeesatay goobaha waqooyiga Muqdisho, jidkii hore ee ay kooxdu ka soo martay 2010 markii ay ku soo dhawaadeen caasimadda.

Bishii Oktoobar 2025, koox is-miidaamin ah oo ka tirsan Al-Shabaab ayaa weerartay xarunta Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee Godka Jilicow ee Muqdisho, iyagoo sii daayay maxaabiis isla markaana burburiyay xog muhiim ah, meel ka yar hal kiiloomitir u jirta Villa Soomaaliya, taas oo muujineysa sida caasimaddu u nugushahay.

Matt Bryden ayaa sheegay in Ciidanka Xoogga Dalka uu daalay, iyadoo Taliyaha, Gen. Odowaa Yusuf Raage, uu November u sheegay Baarlamaanka in 10,000 ilaa 15,000 oo askari lagu dilay ama dhaawacmay saddexdii sano ee la soo dhaafay, taas oo ciidan horay uga dhigtay mid nugul oo ku tiirsan qabiil, musuq-maasuq iyo daal joogto ah. 

Muqdisho waxay sidoo kale ku tiirsan tahay Ciidamada AUSSOM, kuwaas oo wajahaya dhibaato dhaqaale. Sanadkan 2025, AUSSOM waxay heshay kaliya rubuc miisaaniyadeedkeedii $166 milyan, iyadoo haysta in ka badan $100 milyan oo deyn ah sannadkii hore. Warbixintu waxay ka digaysaa in ciidamada AUSSOM ay u muuqan karaan kuwo kaliya ilaalin doona dekedda, garoonka diyaaradaha iyo “aagga cagaaran” ee diblomaasiyiinta.

Daraasaddan ayaa sawir cad ka bixisay xaaladda amni ee Soomaaliya, iyadoo ku baaqaysa in tallaabooyin siyaasadeed iyo milateri oo degdeg ah la qaado si looga hortago in Al-Shabaab ay soo weerarto caasimadda.

GAROWE ONLINE