Kadib markii uu codeeyay, Xasan Sheekh oo ku baaqay wadahadal xilli uu jiro Khilaaf doorasho

MUQDISHO — Madaxweynaha Dowladda Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa ballan qaaday inuu furi doono wadahadal furan oo lala yeesho hoggaamiyeyaasha mucaaradka si loo xalliyo walaacyada ku saabsan hanaanka doorashooyinka dalka, isagoo sheegay in "dhammaan albaabada ay u furan yihiin" wadahadal iyo dib-u-heshiisiin qaran.

Madaxweynaha ayaa hadalkan ka sheegay warbaahinta Khamiistii kadib markii uu codeeyay doorashada Golaha Gobolka Banaadir, isagoo doorashadan ku tilmaamay guul taariikhi ah oo muujinaysa horumar siyaasadeed iyo hirgelinta mabaadi’da dastuuriga ah.

"Doorashadan maanta waa xilli taariikhi ah," ayuu yiri Madaxweynaha, isaga oo xusay in hirgelinta nidaamka hal qof, hal cod ay tahay tallaabo weyn oo ka duwan doorashadii dadbanayd ee dalka lagu soo waday tobannaan sano.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale carabka ku dhuftay in wadahadalka loo dhan yahay uu muhiim u yahay dhisidda kalsoonida iyo midnimada qaran, isagoo aqoonsaday walaacyada ay soo bandhigeen siyaasiyiinta mucaaradka ee ku saabsan dib-u-habaynta doorashooyinka iyo hirgelintooda.

"Dowladdu waxay ka go'an tahay la-tashiga, daahfurnaanta, iyo geeddi-socod siyaasadeed oo nabdoon," ayuu yiri, isagoo ugu baaqay dhammaan dhinacyada siyaasadda in ay mudnaanta siiyaan danaha qaranka iyo xasiloonida dimoqraadiyadda.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa bogaadiyay dadka Muqdisho ee ka qaybqaatay codbixinta inkastoo ay jireen tallaabooyin amni oo adag iyo xayiraad guud oo lagu soo rogay magaalada si loo sugo amniga doorashada. Waxa uu sidoo kale amaanay hay’adaha ammaanka iyo kuwa doorashooyinka ee fududeeyay hab nabdoon oo codbixin ah.

Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre, ayaa sidoo kale ka mid ahaa masuuliyiintii codkooda dhiibtay Khamiistii. Waxa uu booqday degmooyin dhowr ah oo codbixintu ka socotay, isagoo bogaadiyay shaqada saraakiisha doorashooyinka iyo ciidanka ammaanka.

Gaadiidka magaalada Muqdisho ayaa inta badan xayiran maalintii oo dhan, oo ay ku jiraan Garoonka Caalamiga ah ee Aden Adde, halkaas oo duulimaad kasta la joojiyay qayb ka mid ah tallaabooyinka amniga.

Doorashada Golaha Gobolka Banaadir ayaa ah tii ugu horreysay ee hal qof, hal cod lagu qabto Muqdisho muddo ka badan 50 sano, iyadoo lagu dooranayo goleyaal deegaan oo ka tirsan 16-ka degmo ee caasimadda.

Soomaaliya waxay doorasho toos ah ugu qabatay markii ugu dambeysay 1969—markaas oo laga reebay codbixinta Puntland iyo Somaliland—bilihii ka horreeyay afgambigii milateri ee Maxamed Siyaad Barre. Kadib burburkii xukunkiisii 1991 iyo sanado dagaal sokeeye ah, Soomaaliya waxay 2004 ku dhaqantay nidaam doorasho oo dadban si loo xakameeyo khilaafaadka beelaha iyo amni xumo joogto ah.

Si kastaba ha ahaatee, dhaleeceeyayaashu waxay sheegeen in doorashooyinka dadban ay horseedeen musuqmaasuq, halka xisbiyada mucaaradku ay ka digayaan in hirgelinta degdegga ah ee nidaamka codbixinta cusub ay u fududayn karto Madaxweyne Xasan Sheekh in mar kale la doorto.

Hoggaamiyeyaasha mucaaradka ayaa sidoo kale ka digay in xaaladaha amni ay ku filan yihiin codbixinta dadweynaha, iyagoo xusay weeraro joogto ah oo ay fuliyaan Al-Shabaab oo weli xakameysa deegaanno badan oo miyiga ah isla markaana si joogto ah u weerarta xarumaha dadweynaha ee waaweyn.

Inkastoo ay jiraan walaacyadaas, codbixinta Muqdisho ee ka socotay magaalada ku nool qiyaastii saddex milyan oo qof ayaa si weyn loogu arkaa tijaabo ku saabsan suurtagalnimada balaadhinta doorashooyinka tooska ah ee heer qaran.

GAROWE ONLINE