“Shaqo la’aan, lacag la’aan”: Soomaalida Yemen oo rajo ka qaba iney dalkooda ku soo laabtaan

ADEN — Kumanaan Soomaali ah ayaa ku nool xaalad faqiirnimo oo daran magaalada Aden, gaar ahaan xaafadda loo yaqaan “Muqdisho Yar”, halkaasoo ay degan yihiin guryo ku meel gaar ah oo aan lahayn adeegyada aasaasiga ah, iyadoo hareeraha ka buuxaan qashinka, waddaduna tahay dhoobo.

Yemen, oo ah dalka ugu faqiirsan Gacanka Carabta, ma aha meel loogu talagalay muhaajiriinta inay ku nastaan, balse waa marin u ah dadka ka soo baxaya Bariga Afrika si ay u gaaraan dalalka hodanka ku ah ee Khaliijka, halkaasoo ay uga shaqeyn lahaayeen dhismaha ama shaqooyinka guryaha.

Laakiin xadka dalka oo si adag loo ilaaliyo, badankoodna waxay ku dhibtoonayaan inay ka baxaan Yemen.

Inta lagu jiro maalinta, ragga Soomaalida ah waxay ku fidiyaan waddooyinka magaalada iyaga oo raadinaya shaqo, halka Aden oo ah caasimadda maamulka dowladda Yemen-ka gacanta ku hayso ay dhibaato shaqo la’aan iyo gaajo soo wajahday muddo ka badan toban sano oo dagaal ah. Si ay u noolaadaan, qaar ayaa raadiya shaqooyin yar-yar ama ka qod qashinka si ay u helaan cunto ku filan naftooda iyo qoysaskooda.

“Maalmo qaar waan cunaa, maalmo qaarna Alle ayaan ka sugnaa. Taasi waa nolosha,” ayuu yiri Cabdullaahi Cumar, 29-jir Soomaali ah oo afar caruur ah leh oo ku nool Aden.

Sannad ka hor, Cumar wuxuu go’aansaday inuu fursad qaato, isaga oo $500 siiyay tahriibayaal si uu uga baxo Soomaaliya una raadsado nolol ka wanaagsan. Laakiin Yemen, waxay noqotay kaliya dhibaato iyo hoy la’aan.

“Shaqo ma jirto, lacag ma jirto, caruurta waxbarasho ma jiraan,” ayuu yiri Cumar, isagoo sharaxay go’aankiisa ah inuu iska diiwaangeliyo barnaamijka Qaxootiga ee Qaramada Midoobay oo fududeeya dib-u-soo-celinta muhaajiriinta.

In kasta oo xaaladuhu liitaan, bishii Oktoobar keliya, 17,000 Afrikaan ayaa yimid Yemen, inta badan ka soo jeeda Jabuuti iyo Soomaaliya, taasoo ka tarjumaysa koror 99% ah bishii ka horeysay, sida ay sheegtay Qaramada Midoobay.

Soomaalidu waxay ka kooban yihiin qiyaastii 63% dadka qaxootiga ah iyo codsadayaasha magangelyo ee ka diiwaangashan Yemen, sida ay muujinayaan xogaha UNHCR.

Iyadoo Yemen ay wajahdo shaqo la’aan baahsan, hoos u dhaca lacagta, joojinta dhoofinta shidaalka, iyo lacag la’aan caalami ah, Soomaalida ku nool halkaas ayaa ku adag inay helaan nolol deggan.

Si kastaba, Muqdisho oo dhowrkii sano ee u dambeeyay xasillooni ka jirtay ayaa bixisay fursado dhismo oo macaash leh, inkastoo xaaladdu ay weli kacsan tahay.

Sida laga soo xigtay UNHCR, 56% Soomaalida dib loogu celiyey Yemen waxay sababta ugu weyn u sheegeen “fursad la’aan dhaqaale” si ay ugu laabtaan dalkooda. Barnaamijka dib-u-soo-celinta ee Qaramada Midoobay wuxuu siinayaa qoysaska gaadiid bilaash ah iyo lacag si ay ugu fududaato ku laabashada Soomaaliya.

Sannadkan, UNHCR waxay dib u soo celisay in ka badan 500 Soomaali ah, iyadoo qorsheyneysa saddex duulimaad oo kale oo ay ku soo celiyaan qiyaastii 450 qof.

Qandaraaslaha Soomaali ah, Axmed Abu Bakr Marzuuk, oo yimid Yemen 25 sano ka hor, ayaa sheegay: “Saddex ilaa afar sano ee u dambeeyay, shaqo ma jirto. Haddii nabaddu soo noqoto Soomaaliya, waan ku soo laaban doonaa.”

GAROWE ONLINE