IOM iyo Midowga Yurub oo Muhaajiriinta Soomaaliya kasoo celinaya Libya

MUQDISHO — Koox ka kooban 165 muhaajiriin Soomaali ah oo ku xirnaa Liibiya ayaa si nabad ah ugu soo laabtay dalkooda iyada oo kaalmeynaysa Hay’adda Qaxootiga ee Qaramada Midoobay (IOM) iyo Midowga Yurub (EU), taasoo tirada guud ee Soomaalida sanadkan uga soo laabatay Liibiya iyadoo la kaashanayo IOM kor ugu qaaday 550 qof.

Diyaarad gaar ah oo sidday 165 muhaajiriin ah ayaa marka hore ku degtay Garoonka Caalamiga ah ee Egal ee Hargeysa si loogu daabulo 13 ka mid ah xubnaha kooxda, ka hor inta aysan u sii gudbin Garoonka Caalamiga ah ee Aden Abdulle ee Muqdisho si loogu daabulo 152-ka qof ee hadhay.

Qeyb badan oo ka mid ah dadka saarnaa diyaaradda waxay ahaayeen rag da’yar oo ka hooseeya 25 sano, oo ay ku jiraan 27 carruur ah, kuwaas oo bilihii la soo dhaafay ku xirnaa Liibiya.

IOM waxay sheegtay in xubno ka mid ah kooxda ay cadeeyeen inay la kulmeen tacaddiyo iyo ka faa’iideysi ka yimid tahriibiyeyaal iyo ka ganacsiga dadka ee Liibiya.

Dhamaan soo laabtayashu waxay ka faa’iideysteen barnaamijka IOM ee Dib-u-celinta Bani’aadannimo ee Ikhtiyaariga ah (VHR), oo ay maalgeliso Midowga Yurub.

Markii ay soo gaareen Muqdisho iyo Hargeysa, soo laabtayashu waxay heleen "deganaan ku meel gaar ah, gaadiid, taageero caafimaad iyo mid maskaxeed, lacag gacmeed, telefoonnada iyo kaararka SIM si ay ula xiriiraan qoysaskooda," sida lagu sheegay bayaanka IOM.

"Qof kasta oo dib loo soo celiyo waa mid ikhtiyaari ah, xog ogaal ah, waxaana go’aanka ku saleysan yahay rabitaanka muhaajirka laftiisa," ayaa lagu daray.

Kahor inta aan dib-u-celinta ikhtiyaariga ah la fulin, shaqaalaha IOM ee Liibiya waxay bixiyaan la-talin si loo hubiyo in soo laabtayashu ay gaari karaan go’aan xor ah oo xog ogaal ah oo ku saabsan soo laabashada dalkooda.

Barnaamijyada noocan ah waxay sidoo kale bixiyaan taageero dib-u-heshiisiin oo muddo dheer ah si loo hubiyo in soo laabtayashu ay ku sii nagaadaan Soomaaliya halkii ay mar kale u raaci lahaayeen waddooyin tahriib halis ah.

IOM waxay carabka ku adkeysay in bixinta kaalmo "si ay noloshooda iyo dhaqashadooda sharafta leh u dhisaan" ay muhiim u tahay geeddi-socodka dib-u-heshiisiinta.

Si loo xoojiyo arrintan, IOM waxay sidoo kale taageertaa mashaariic gudaha Soomaaliya ah, kuwaas oo ujeedadoodu tahay ka hortagga tahriibta, sida bixinta biyo nadiif ah iyo fursadaha beeraha nolol-maalmeedka.

Sida laga soo xigtay IOM Displacement Tracking Matrix, in ka badan 1,400 muhaajiriin Soomaali ah ayaa ilaa Abriil 2025 ku xayirmay Liibiya, inkastoo tirada dhabta ah ee Soomaalida ku xayiran dalka Waqooyiga Afrika ay u badan tahay mid ka sarreysa.

Tan iyo Agoosto 2022, ku dhawaad 1,400 muhaajiriin Soomaali ah (oo ay ku jiraan 215 haween) ayaa la taageeray si ikhtiyaari ah dib loogu celiyo dalkooda, kuwaas oo badankood (in ka badan 900) sidoo kale ka faa’iideystay taageerada dib-u-heshiisiinta gudaha Soomaaliya markii ay yimaadeen.

GAROWE ONLINE