Abiy Axmed oo xorriyadooda u celiyay "maxaabiis siyaasadeed"

Xukuumadda ra'iisul wasaaraha Itoobiya ayaa lagu eedeaeyay caburinta kooxaha ka aragtida duwan.

ADDIS ABABA, Ethiopia – Jeneraal caan ah oo u dhashay dalka Itoobiya oo dhaleeceeyay xukuumadda Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa Jimcihii kasoo muuqday maxkamad kaddib markii la xiray toddobaadkan, sida ay sheegtay xaaskiisa, xilli la xiray qaar ka mid ah dadka u dhaqdhaqaaqa siyaasadda qowmiyadda Amxaarada iyo saxafiyiinta.

Sarreeye Guuto Tefera Mamo ayaa ciidanka Axmaarada xukumayay ilaa bishii February markaas oo xilka laga xayuubiyay iyada oo aan la sheegin sababta. Askarta Axmaarada ayaa taageeray ciidamada federaalka Abiy ee kasoo horjeeda xoogaggii kacdoonka wada ee waqooyiga Tigray markii uu dagaalku ka qarxay halkaas 2020.

Axadii ina dhaaftay Tefera ayaa waraysi uu siiyay TV waxa uu ku naqdiyay istiraatijiyada Abiy ee kadhanka ah kooxda Tigray People’s Liberation Front (TPLF) waxa kale oo uu ku eedeeyay xubnaha Axmaarada ee ka tirsan xisbiga talada haya ee raysal wasaaraha in ay Abiy ku raaceen lacag.

Menen Haile, oo ah xaaska Tefera, ayaa sheegtay in lagu sii hayo xabsiga muddo toban maalmood ah. "Boolisku waxay sheegeen inay tuhunsan yihiin inuu ka shaqaynayo inuu si xoog ah u burburiyo nidaamka dastuuriga ah," ayay u sheegtay Reuters.

Tefera ayaa lagu xiray caasimadda Itoobiya ee Addis Ababa Isniintii, Menen ayaa sidaas sheegtay. Madaxweynaha iyo afhayeenka maamulka gobolka Axmaarada iyo booliiska ayaan wax jawaab ah ka bixin codsigaas.

Dadka dhaleeceeya ayaa sheegaya in Abiy, oo ku guuleystay abaalmarinta nabadda ee Nobel ka dib markii uu xukunka isbedel doonka ah la wareegay 2018, uu ka hortagayo mucaaradka Itoobiya. Waxa uu sheegay in uu dammaanad qaadayo xasiloonida, kala dambeynta iyo kala dambeynta ka dhalata qowmiyadaha kala duwan.

Daniel Bekele, oo ah madaxa guddiga xuquuqul insaanka Itoobiya, ayaa sheegay in kooxdiisu ay isha ku haysay xariga Tefera. "Waxaan aad uga walaacsanahay mowjadda xarigga," ayuu u sheegay Reuters.

Dowladda federaalka ayaa bayaan ay soo saartay ku sheegtay inay gobolka Axmaarada ka qaadayso tallaabooyin ballaaran oo ka dhan ah kooxaha ku lugta leh ka ganacsiga hubka sharci darrada ah, dhaca iyo burburinta hantida shaqsiyaadka, dilalka iyo abuurista colaadaha shacabka dhexdooda ah.

Isku dhacyada iyo xiritaanka

Kiiska Tefera ayaa ku soo beegmaya xilli ay soo baxayeen warar sheegaya in la xiray iyo iska horimaad ka dhacay mid ka mid ah magaalo ku taal Axmaarada, oo ah gobolka labaad ee ugu dadka badan Itoobiya, halkaas oo 2019 ka dhacay kacdoon uu hoggaaminayo jeneraal fallaago ah oo lagu dilay madaxweynihii gobolka iyo taliyihii ciidamada.

Khamiistii, ciidamada huwanta ee federaalka iyo kuwa gobolka ayaa ku dagaalamay Motta xubno ka tirsan maleeshiyaad iskaa wax u qabso ah oo loo yaqaan Fano, sida uu sheegay xubin Fano Tafere Damete. Wax tafaasiil dheeri ah ma uusan bixin.

FANO ayaa dagaalka Tigray ka caawin jiray askarta federaalka iyo kuwa Amxaarada, Tefera ayaa wareysi uu siiyay TV-ga ku sheegay in dhaqdhaqaaqa aan la dhinac dhigin.

Eshetu Getinet oo ah hogaamiyaha ardayda ayaa u sheegay wakaalada wararka ee Reuters in labo xubnood oo Fano ah lagu xiray maalmihii lasoo dhaafay xarunta gobolka ayna socdaan howlgalo lagu soo qabanayo dad kale.

Sagaal xubnood oo ka tirsan Dhaqdhaqaaqa Qaranka ee Amxaarada (NAMA), oo ah xisbi mucaarad ah, ayaa sidoo kale lagu xiray laba magaalo 18-kii May, ayuu yiri Ururka Axmaarada ee Ameerika.

"Waxaan ka codsaneynaa dowladda inay si deg deg ah u joojiso afduubka lagu hayo xubnaha iyo madaxda NAMA, madaxda Fano, dhalinyarada, kuwa si sharci ah u hubeysan, saraakiisha ciidamada sida hagar la’aanta ah ugu adeegaya dalkooda” ayaa lagu yiri warsaxaafadeed ay ku saxiixnaayeen shan xildhibaan oo ka tirsan NAMA.

Shan weriye oo ka tirsan warbaahinta maxalliga ah ee Ashara, oo diiradda saartay warbixintii ugu dambeysay ee Fano, ayaa sidoo kale la xiray Khamiistii, sida uu saaxiibkood u sheegay Reuters.

"Dadka kaxaystay waxay ku labisnaayeen dareeska ciidamada gaarka ah ee Axmaarada, Booliiska Axmaarada iyo ciidamada ka hortaga rabshadaha, markii ay qabteen waxaan ku dhex dhuumanayay musqul” ayuu yiri taliyaha oo intaa ku daray inay xireen xafiisyadii Ashara ee magaalada Bahir Dar. Saraakiisha Axmaarada, militariga iyo booliiska ayaan wax hadal ah ka bixin.

GAROWE ONLINE