Daldalooda fiiro gaar ah uga baahan dowlada cusub ee Soomaaliya

Muwaaddiniintu waa inay dareemaan in aanay ahayn baallayaal balse ay yihiin la-hawlgalayaal qiimo ku leh dib-u-dhiska Soomaaliya.

MUQDISHO, Soomaaliya – Soomaaliya ayaa bishan ka gudubtay hubanti la’aan iyo khilaafkii doorashada iyada oo 23-kii May, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo uu xilka ku wareejiyay madaxweynaha cusub ee wadankaan ku yaalla geeska qaarada Afrika Xasan Sheekh Maxamuud oo mar kale dib loo doortay.

Doorashada ka dib Soomaaliya waxay haysataa fursad ay ku billaabato waa cusub oo siyaasadeed oo la isku raacsan yahay. Hogaamiyeyaasha hadda waxay u baahan yihiin in ay helaan midnimo ujeedo leh si ay ula tacaalaan buurta caqabadaha weli ka jira dalkaan ku yaalla geeska qaarada Afrika.

Sida uu sheegay Madaxweyne Farmaajo oo ah Madaxweynihii ka horeeyay Xasan Sheekh, ma jiraan wax caqabado ah oo sugaya maamulka cusub, balse waa lagama maarmaan in dowladu fiiragaar ah yeellato caqabadaha horyaalla dalkaan.

Marka laga soo tago khataraha soo jireenka ah ee falaagada Al-Shabaab, Soomaaliya waxaa weli ka taagan macluul daran, iyadoo malaayiin qof ay horay u barakeen.

Waxa kale oo uu dalku u baahan yahay in lagu heshiiyo nidaam cusub oo dastuuri ah kaas oo qeexaya doorarka qaab-dhismeedka federaalka iyo xiriirka dawladaha xubnaha ka ah dawladda dhexe ee xaruntiisu tahay Muqdisho. Iyada oo Somaliland weli tahay maamul gooni isku taag ah una baahan xal laga gaaro muranka kala qaybsanaanta mudada dheer.

Somaliland inkastoo ay hada ku liidato hadaan diqumoqoraadiyaha, haddana wxaa in loo arkaa in ay tusaale u tahay hab lagu abuurayo karo nidaam iyo kala dambayn lagaga bixi karo qalalaasaha ragaadiyay Soomaaliya 30-kii sano ee la soo dhaafay. Somaliland waxay dhistay is-afgarad gudaha ah oo oggolaaday in si macquul ah loo ilaaliyo qofka iyo hantidiisa.

Maadaama uu yahay aqoonyahan iyo siyaasi labadaba, waxaa lagu doodi karaa in madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud laga yaabo in uu yahay meesha ugu habboon ee uu wada hadal ku dhamayn karo si loo abuuro jawi siyaasadeed oo dagan.

Soomaaliya ayaa sanadii dambe waxay tusaale u aheyd Saboolnimada, amni-darrada, hay'adaha qaranka ee aan awooda lahayn iyo dhaqaale yaro baahsan.

Xukuumada lala xisaabtami karo waa in ay noqotaa mudnaanta koowaad sababtoo ah waxay shaqaaleysiisaa dadweynaha si ay u taageeraan waxqabadyada dawladda.

Muwaaddiniintu waa inay dareemaan in aanay ahayn baallayaal balse ay yihiin la-hawlgalayaal qiimo ku leh dib-u-dhiska Soomaaliya. Soomaaliya ayaa si liidata caan uga ah tilmaanta dimoqraadiyadda ee muhiimka ah, dowladda cusubna waxaa ku waajib ah in ay qaaddo tillaabooyinka muhiim u ah doorashada dadweynaha.

Nabadgelyada dadka waxay ka bilaabataa in wakiilada dawladu ay ula dhaqmaan si sharaf leh. Xitaa haddii aan la helin dastuur cusub, dowladdu waxay ku billaabi kartaa in ay nidaamiso hab-dhaqanka ciidamada ammaanka iyo in la dhowro qodobbada sharciga ugu sarreeya ee jira illaa iyo inta uu ogol yahay diidmada iyo xaqa dadka iyo in warbaahinta hesho xorriyadda hadalka.

Ilaha dhaqaale oo hooseeya, si loo helo iibsi, maamulka cusub wuxuu marka hore u baahan doonaa in uu la yimaado kalsoonida qofka caadiga ah ee Soomaaliga. Taasi waxay u baahan doontaa inay muujiso inay ka go'an tahay in la helo nooc heer qaran ah oo jira iyo in la waafajiyo hadalka iyo socodka.

Dib u habaynta dhaqaalaha iyo in la arko dastuur cusub oo qeexaya doorarka, shaqada iyo habraaca dawladnimo. Soomaaliya ayaa hada gargaar aan badnayn ka hesha dalalka deriska iyo beesha caalamka.

Masiirka dalka ayaa hadda si aan kala go’ lahayn ugu milmay taageerada caalamiga ah, madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa balanqaaday Soomaaliya xalisoon una diyaarsan is dhexgalka gobolka iyo hagaajinta xiriirka caalamiga ah iyada oo loo marayo wasaarada arrimaha dibada.

GAROWE ONLINE