Qaran Midoobaya Mise Kala Firdhaya? Wadahadallada Qaran oo Galay Mugdi Siyaasadeed 

MUQDISHO, Soomaaliya - Dagaal hadal oo aad u kulul ayaa ka dhex qarxay madaxda ugu sarreysa siyaasadda Soomaaliya kadib markii siyaasiyiin mucaarad ah si rasmi ah u qaadaceen shir wadatashi qaran oo uu iclaamiyay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, kaasoo lagu waday in uu ka qabsoomo magaalada Muqdisho inta u dhaxeysa 15–22 Juun.

Shirkan oo la filayay inuu isu keeno saamileyda siyaasadeed si loo gaaro heshiis laga wada raalli yahay oo ku saabsan habka doorasho ee dalka iyo himilooyinka qaran, ayaa hadda isu bedelay halkii ugu dambeysay ee lagu muujinayo ismaan-dhaaf siyaasadeed oo qoto dheer.

Mucaaradka oo Si Wadajir ah Uga Horyimid Shirka

Isniintii, madaxda mucaaradka ayaa si wadajir ah u shaaciyay inaysan ka qeybgalayn shirkan, iyagoo ku eedeeyay madaxweynaha inuu abaabulay hannaan “eexda ku dhisan” kaasoo lagu kala soocayo dowlad-goboleedyada iyo codadka mucaaradka madax-bannaan.

“Shirkan waa mid muuqaal ahaan qaranimo loogu ekaysiinayo, balse dhab ahaan waa hannaan awood lagu sii heysto,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay isbaheysiga mucaaradka. “Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu hareer marayaa hababkii la ogaa ee wadatashiga qaran isagoo isku dayaya inuu xulo dad horey ula heshiiyay si ay u ansixiyaan go’aano horay loo sii dejiyay.”

Wasiiro Ka Jawaabay: “Ajende Dibedda Laga Soo Abaabulay”

Villa Soomaaliya ayaa si degdeg ah u soo saartay jawaab kulul. Wasiirka Gaashaandhigga Axmed Macallin Fiqi iyo Wasiirka Dekedaha Cabdullaahi Maxamed Nuur ayaa si cad u cambaareeyay mucaaradka, iyagoo ku eedeeyay inay carqaladeynayaan xasiloonida dalka ayna ka shaqeynayaan dano shisheeye.

“Mucaaradku diyaar uma aha wadahadal. Waxaa ka muhiimsan ajendooyin shisheeye oo aan dalka dan u ahayn,” ayuu yiri Wasiir Fiqi shir jaraa’id oo uu qabtay Isniintii.

Wasiirka dekadaha C/qaadir Maxamed Nuur ayaa isna sheegay in mucaaradku yihiin “koox dhibaato ka abuureysa dalka,” isagoo intaas ku daray: “Marka dalka u baahanyahay midnimo, iyagu waxay faafinayaan kala qeybsanaan.”

Eedeymahan kulul — inkastoo aan la xaqiijin — ayaa sii huriyay doodda dadweynaha, iyadoo dad badan ay ka digeen in hadallada noocan ah ay sare u qaadi karaan xiisadda siyaasadeed ayna dhaawici karaan kalsoonida shacabka ee hay’adaha dowladda.

Xildhibaan Ka Tirsan Baarlamaanka oo Ka Hadlay

Dooda siyaasadeed ayaa sii kululaatay kadib markii Xildhibaan Yusuf Gamadiid uu si cad u dhaleeceeyay dowladda dhexe, isagoo sheegay in xilalka dowladda loo magacaabayo dad gaar ah oo si cad u mucaaradsan siyaasiyiinta aan dowladda ku dhoweyn.

“Meelaha awoodda la isugu geeyay waxaa lagu abaalmariyay dad aflagaado iyo gacan ka hadal u adeegsada mucaaradka,” ayuu yiri Gamadiid. “Waa nidaam ku dhisan eex iyo laaluush siyaasadeed, ee ma ahan adeeg bulsho.”

Xildhibaanka ayaa sidoo kale sheegay in culeyska ka imaanaya Villa Soomaaliya aysan ka imaan kaliya mucaaradka dibadda ee xitaa gudaha baarlamaanka ay ka jiraan dad la qaba dareenkaas.

Digniino 

Falanqeeyayaal siyaasadeed oo madax-bannaan ayaa ka digay in hadallada xagjirka ah ee labada dhinac ay halis u yihiin midnimada qaranka. “Marka heerkani la gaaro, wax wadahadal laga filayo ma jiro. Siyaasaddu waxay isu bedeli kartaa qalalaase,” ayuu yiri falanqeeye ku sugan Muqdisho, oo codsaday in magaciisa la qariyo.

Inkastoo beesha caalamka ay si hoose ugu baaqeyso in la dejiyo xaaladda, haddana rajo badan lagama qabo is-bedel muuqda ilaa labada dhinac ay muujiyaan diyaar u ahaansho ay uga tanaasulaan hadallada nacaybka ah.

Shirka loo qorsheeyay in uu noqdo mid mideeya shacabka iyo hoggaamiyeyaasha ayaa hadda u muuqda inuu noqday goob lagu kala fogaado. Xilli Soomaaliya ay la tacaaleyso isbeddel siyaasadeed iyo sugidda amniga, khilaafkan siyaasadeed ayaa caqabad weyn ku noqon kara dadaallada dib-u-heshiisiinta iyo dhismaha dowladnimada.

Soomaaliya waxay hor taagan tahay laba wado — mid keeni karta heshiis, iyo mid hurin karta khilaaf dheer. Cidda qaadata mas’uuliyadda wada-hadal dhab ah ayaa go’aamin doonta dariiqa la qaadayo.

GAROWE ONLINE